استگانوگرافی یا پنهان نگاری چیست؟

با توجه به حجم دیتایی که امروزه در جهان بصورت الکترونیکی تولید و جابجا می شود جای تعجبی ندارد که روش های متعددی برای حفاظت از داده ها بوجود آید. یکی از روش هایی که در این حوزه به سرعت در حال رشد است روش استگانوگرافی است. در این مقاله سعی کردیم به جزئیات و مفهوم استگانوگرافی بپردازیم.

استگانوگرافی (Steganography) چیست؟

استگانوگرافی هنر و علم قرار دادن پیام های مخفی در یک پیام پوششی است، به طریقی که هیچ کس جز فرستنده و گیرنده پیام به وجود پیام مخفی شک نکند. شکل زیر مدلی از نحوه عملکرد استگانوگرافی را شرح میدهد.

براساس تصویری که مشاهده می کنید پیام پوششی و پیام مخفی هر دو به عنوان ورودی وارد رمزنگار می شوند. تابع بخش رمزنگار استگانوگرافی  (f(X,M,K پیام پنهان را در فایل پوششی قرار میدهد . نتیجه کار پیام حامل، بسیار شبیه فایل پوششی شما میباشد و هیچ تغییر قابل مشاهده ای ندارد که این کار باعث تکمیل فرایند رمزنگاری می شود. برای بازیابی و دیدن پیام مخفی فایل حامل وارد رمزگشا steganography می شود .

پیشینه تاریخی steganography

Steganography یعنی پنهان کردن پیام مخفی پشت یک پیام معمولی که از دو کلمه یونانی Steganos به معنی پوشش و کلمه Graphia به معنی نوشتن گرفته شده است.  استگانوگرافی  یک شیوه باستانی است که طی هزاران سال و به شیوه های مختلف برای حفظ ارتباطات خصوصی انجام شده است. به مثال زیر توجه کنید:

• اولین استفاده از استگانوگرافی را می توان در سال 440 قبل از میلاد مشاهده کرد که مردم در یونان باستان پیام ها را بر روی چوب می نوشتند و آن را با موم می پوشاندند که به عنوان یک وسیله پوشش دهنده عمل میکرد.
• رومیان از اشکال مختلف جوهرهای نامرئی استفاده میکردند که برای رمزگشایی آن پیام ها به نور و گرما نیاز بود.
• در طول جنگ جهانی دوم آلمانی ها ریزگردهایی را معرفی کردند که سایز تمام اسناد، عکس ها و نقشه ها به اندازه یک نقطه میکرد و قابل اتصال به یک برگه کاری معمولی بود.
• رمزهای تهی (Null Ciphers) که از روش پنهان کردن پیام رمزنگاری نشده در یک پیام به ظاهر معمولی استفاده می کنند و پیام خود را در داخل یک متن به صورت پراکنده پنهان می کردند.

امروزه ما از تکنیک ها و ابزارهای steganography مدرنی برای اطمینان از پنهان ماندن پیام های خود استفاده می کنیم. اکنون ممکن است شما تعجب کنید که شاید استگانوگرافی شبیه cryptography باشد. خیر آنها دو مفهوم کاملا متفاوت هستند که در ادامه به تفاوت های آنها اشاره خواهیم کرد.

تفاوت بین Steganography با cryptography در چیست؟

در اصل هر دو یک هدف دارند و آن هم حفاظت از اطلاعات شماست. چه بسا که هرکدام از آن ها مکانیزم های متفاوتی برای حفاظت از اطلاعات دارند.

کریپتوگرافی اطلاعات را به رمز متن تبدیل می‌کند که بدون کلید رمزگشای آن قابل فهمیدن نیست. بنابراین اگر کسی این پیام رمزگذاری شده را رهگیری کند به راحتی می بیند که نوعی رمزگذاری اعمال شده است. از طرف دیگر Steganography فرمت اطلاعات را تغییر نمی‌دهد اما وجود پیام را پنهان می‌کند.

بنابراین به زبان دیگر، برای انتقال اطلاعات محرمانه استگانوگرافی روش بهتری نیست. چرا که در صورت آشکار شدن مخفی بودن پیام استخراج پیام مخفی راحت تر است . در ادامه این آموزش با ابزارها و تکنیک های مختلف استگانوگرافی آشنا می شویم.

تکنیک های steganography

بسته به ماهیت شیء پوششی (شی واقعی که داده های مخفی در آن تعبیه شده است) ، استگانوگرافی می تواند به پنج نوع تقسیم شود که در ادامه به جزییات هر کدام از این دسته ها می پردازیم.

• استگانوگرافی متن
• استگانوگرافی عکس
• استگانوگرافی ویدیو
• استگانوگرافی صدا
• استگانوگرافی شبکه

آموزش استگانوگرافی عکس: 

آموزش استگانوگرافی متن:

آموزش استگانوگرافی موزیک: